Jedna z pierwszych typowo romantycznych oper niemieckich, przeciwstawiających się panującym w tamtym okresie w Niemczech operom francuskim i włoskim.
Światowe prawykonanie miało miejsce 18. czerwca 1821 roku w berlińskim Schauspielhaus (premiera polska w Warszawie, 1826 rok).
Romantyczny charakter opery wyraża się równocześnie na dwóch paszczyznach:  stylistyczno-formalnej oraz treściowo-filozoficznej.
W swej operze kompozytor przenosi nas w świat ludowej legendy, baśni. W świecie tym odnajdziemy przeróżne widma, upiory, złe duchy, upiorny las, wilcze jary ... W takiej oto scenerii rozgrywa się akcja utworu.
Zgodnie z programowymi założeniami romantyzmu zetkniemy się tu z problemem "winy i kary" (jakże znamiennym dla tej epoki), ideą wyzwolenia (wybawienie Maksa od kary przez świątobliwego pustelnika), motywem snu, a także z wszechobecnym ówcześnie kultem przyrody. Dla oddania i podkreślenia idei romantycznej w "Wolnym strzelcu" Weber zastosował szereg nowych środków wyrazu muzycznego (szczególnie w scenach demonicznych) przeplatanych niemieckimi melodiami ludowymi.